De vlucht van de huismus
Wiew! Schrijven is als vliegen! In een andere wereld. Het witte scherm, het witte papier is mijn lucht, mijn zuurstof, mijn vrijheid! Hemels! Ik kan snelheid maken, vertragen, duiken, hoger vliegen, me laten vallen en me net op tijd herpakken, spelen, uitrusten op een dak of een tak en me bezinnen, nieuwe dingen verzinnen … Hier doe ik wat ik wil, alles mag en niks moet. Wat ik ook doe en welke richting ik ook kies, er ontstaat iets. Iets kleins en onbeduidends, maar ‘t is wel van mij. Soms neem ik anderen mee op m’n vleugeltjes. Zomaar. Het gebeurt. Ik voel het pas achteraf, niet onderweg.
Toch is jouw wereld ook mijn wereld. ‘t Is er eentje van moeten. ‘Ik moet niks, alleen sterven en liefst van tevoren nog duizenden keren op tijd en stond naar het toilet gaan,’ hoor ik soms kakelen. Onzin. We moeten veel meer dan dat, al geven we het niet graag toe en lopen we onszelf voorbij in de dagelijkse moetjes en sleur. We communiceren zonder te zeggen wat we écht willen vertellen. We remmen. Dat frustreert. Aan de oppervlakte blijven, heet dat dan zo mooi. Oppervlakkigheid, voor mij voelt ze daadwerkelijk als aan de grond zitten.
En dan ga ik vliegen. Zonder hoogtevrees. Mijn gedachten de vrije loop latend, of de vrije vlucht. Is schrijven dan een vlucht van de maatschappij? Of is het mijn ei? Misschien moet ik niks, behalve sterven en liefst van tevoren nog duizenden keren naar mijn computer of mijn notitieboekje lopen om een ei te leggen? Vliegend drop ik mijn eitjes, vanuit de lucht, als een bommenwerper. In alle stilte, zonder al te veel bombarie.
Ik, de schrijvende huismus. Hoe saaier het lijkt, hoe fantastischer het is. Alles wat in werkelijkheid kan, en zeker ook wat absoluut niét kan, beleef ik hier. Bijna iedereen kan fantaseren, bijna iedereen kan schrijven, maar het lijkt alsof weinigen het écht doen. Misschien fantaseert een schrijver wel genuanceerder. Durft hij te dromen, zonder al die mijmeringen en dromerij als tijdverlies te beschouwen. Misschien is hij gewoon onpraktisch, zonder dat zelf als een slechte eigenschap te beschouwen.
Na een paar uur bierconsumptie op een zonnig terrasje met mijn vrouw zou ik haar kunnen porren en zeggen: ‘Kijk daar, aan de overkant, een mooi blondje met dikke tieten.’ Meestal is de veiligste optie voor mijn maagstreek zwijgen en het achteraf opschrijven. Een bijkomend voordeel is dat ik het duizendmaal verfijnder en complexer zou doen, door me bijvoorbeeld voor te stellen wat zo’n blond mokkel denkt over de klimaatopwarming, te korte broekspijpen of kalende mannen, me af te vragen waar ze naartoe gaat, waarom ze uitdagend gekleed is of net niet, wat ze vanochtend gegeten heeft, hoe ze woont, of ze een relatie heeft, waar ze gaat winkelen, hoelang het geleden is dat ze naar de kapper of de tandarts is geweest … Zoveel geuren, zoveel kleuren, zoveel mogelijkheden … Ik zou er bij wijze van spreken, of nee, bij wijze van schrijven, een heel boek over kunnen verzinnen. Op mijn manier.
Rekening houden met anderen of met de gevolgen? Het is bijna onmogelijk. Het witte scherm kan alles aan, het papier incasseert en motiveert, zonder morren.
Een schrijfcursus geven, een schrijfcursus volgen? Ik geef mezelf. Volledig en ongeremd. Eerlijker en vrijgeviger gaat het niet worden. Bescheidenheid siert de huismus. En daarbij, ik ga andere vogels niet zeggen hoe ze moeten vliegen. Dan kan ik ze evengoed in een kooitje stoppen, terwijl er misschien getalenteerde, zelfs geniale zwevers tussenzitten. De beste manier om een genie te stuiten is hem reglementeren en aan banden leggen. Vrijheid van denken is vrijheid van schrijven.
Niet geven dus. Volgen? Nog minder. Ik mag dan wel een huismusje zijn, nietig en bescheiden, maar in al mijn kleinheid blijf ik wel koppig en rebels. Elke vorm van reglementering is uit den boze. Ik ben een vogel, geen vliegtuig. Het is mijn natuur, mijn zijn. Ik heb een hekel aan piloten. Ze volgen een vast traject, doen alles ‘volgens het boekje’, op het automatische af. Ja, ze bekommeren zich om hun passagiers en dat is mooi, maar een echte schrijver mag tijdens de vlucht niet aan zijn lezers denken. Hij moet zijn gedachten de vrije loop laten. Originaliteit gaat het petje van de automatische piloot te boven.
Ik wil niet schrappen, ik wil niets veranderen. Ik wil spontaan en ik wil het nu. Simpel. Gevoel gaat boven kennis. Eerlijkheid gaat boven intellectuele bagage. Ik ben een dartel vogeltje, geen zwaar vrachtvliegtuig.
Wiew! Daar ga ik weer. Tot een volgend verhaal!
