Een toevallig voorval
Is niets toeval, of net alles? De meningen zijn verdeeld. Als we succesvol zijn, schrijven we dat toe aan onze kwaliteiten en bekwaamheden. Falen we, dan is dat te wijten aan onverwachte omstandigheden of het toeval.
De waarheid zal, zoals zo vaak, ergens in het midden liggen. Als toeval niet zou bestaan, waarom is er dan een woord voor? Je kan het je afvragen.
Toeval is overal, ook in de wetenschap. Tijdens WO II wilden de Britten radars met microgolven ontwikkelen om het bombarderen van Londen te beperken. Op een dag stond wetenschapper Percy Spencer met een chocoladereep in zijn zak voor een microgolfsysteem. Die smolt. Of het pure chocolade was, weet ik niet, maar puur toeval was het zeker, het idee om met microgolven eten te bereiden.
In 1904 stegen de prijzen van tinnen blikken fors, daarom besloot Thomas Sullivan, een New Yorkse groothandelaar, om zijn theestaaltjes in kleine zijden zakjes naar zijn klanten te sturen. Die hadden niet in de gaten dat ze de thee uit het zakje moesten halen en pleurden de thee met zakje en al in het water. Bleek prima te werken. De uitvinding van het theezakje was een feit en veranderde de theecultuur wereldwijd.
Je voelt het hoogstwaarschijnlijk al aan je eigen theewater, beste lezer, het is geen toeval dat ik bovenstaande weetjes hier allemaal fris en vrolijk te berde breng. Gisteren was ik op zoek naar (gemoeds)rust en kalmte, zowel in mijn leven als in onze taal en dan liefst in een allesomvattende term. Ik kende het woord, maar kon er niet meteen opkomen, waardoor ik nog gejaagder werd. In mijn doen en laten heb ik het nog steeds niet gevonden, maar in mijn digitale woordenboek vond ik 'sereniteit'.
Er zijn overigens niet bijster veel woorden die met 'seren' beginnen. Een serenade van mijnentwege ga ik je alvast besparen. Zo'n getalenteerde tenberdebrenger ben ik nu ook weer niet. Veel interessanter is het woord 'serendipiteit', het ontdekken van iets waardevols, onverwachts en bruikbaars, terwijl je eigenlijk naar iets anders zocht. Een ongeplande, gelukkige ontdekking. Een toevalstreffer. Zoals de uitvinding van de magnetron en het theezakje, maar ook o.a. röntgenstraling, champagne, vloeipapier en Viagra (dat laatste ken ik uiteraard niet). Allemaal voorbeelden van serendipiteit. Het leven zit er vol mee.
Kijk, naast me staat een glas cola. Ook al een voorbeeld van serendipiteit, want het zoete zwarte spul was oorspronkelijk groen en bedoeld als medicijn tegen vermoeidheid, hoofdpijn, indigestie, morfineverslaving, zenuwaandoeningen en impotentie (dat laatste ken ik uiteraard niet).
Een zoet medicijn, zei ik? Bruisend en prikkelend, zoals mijn brein? Dat katapulteert me enkele decennia terug in de tijd, naar de plaats waar ik geboren ben. Het Maria Middelares Ziekenhuis in de Lommelse Stationsstraat. Of zit ik ernaast? Ja. In het eethuis ernaast, 'Het Zoete Medicijn' genaamd, daar moet het geweest zijn.
We vierden er de verjaardag van mijn vader. Hij trakteerde, dus werden er, mede en vooral onder impuls van mezelf, diverse aperitieven genuttigd, hetgeen de authenticiteit van de weergave der feiten enigermate hypothekeert. Enfin, het was plezant. Ik zat zat naast mijn broer (geen schrijffout). Zoals ik het me herinner, bestelden de tegenover ons gezeten mee-eters een grote spaghetti of steak met Provençaalse saus.
Een Martini later kwam het bedienend personeel (in mijn beleving twee knappe dienstertjes, piekfijn uitgedost in mooie hagelwitte hemdjes en gitzwarte rokjes) aanzetten met de bestelde schotels. De donkerste van de twee hield twee grote borden met de gerechten in rode saus vast en zette ze op tafel neer. Ik beschrijf het nu heel gedecideerd en snel, maar toentertijd leek het allemaal in slow motion te gebeuren. Haar geconcentreerde blik, haar lichtroze tongetje dat heel even haar volle lippen streelde bij het doorbuigen, haar hemdje dat net niet genoeg open stond naar ons gevoel (ik wist uit ervaring dat mijn broer lustig meekeek in dit soort situaties) maar wel ver genoeg om een glimp van haar in lichtgele lingerie gehulde borstjes op te vangen, hoe ze haar rug weer rechtte en vervolgens haar glimlach van opluchting dat ze het balanceerwerk tot een goed einde had gebracht.
En toen stokte onze adem en vielen onze monden open. Op haar witte hemdje stonden ineens twee rondjes. Pal in het midden van haar meest vooruitstekende delen. Juist, die borstjes van daarnet.
Als twee vissen op het droge dronken we snel van ons drankje. Toen we elkaar daarna aankeken, kregen we de slappe lach. Niemand vond dat raar, gezien onze alcoholinname en onze lange geschiedenis van mompelend en voor anderen onverstaanbare opmerkingen geven en grapjes maken.
'We gaan ook opnieuw wat te drinken bestellen,' riep onze pa enkele tellen later, zich van geen kwaad bewust en zoals steeds gul in zijn traktaties, 'ik zal die meisjes nog eens roepen.'
Toen ik zag dat het meisje met de rode borstpunten in aantocht was om de bestellingen op te nemen, stond ik recht, hield heel even halt achter onze pa, legde mijn handen op zijn schouders en fluisterde in zijn oor dat ik dringend moest gaan plassen en dat hij voor mij een tomatensap mocht bestellen.'
'Een tomatensap? Jij?' Ik deed net alsof ik hem niet hoorde en haastte me naar de toiletten.
Arme pa. Ik heb het niet live meegemaakt, maar hij zou zich een bult verschoten hebben toen hij dat serveerstertje bekeek. Twee misschien zelfs. Die tomatensap had hij gelukkig niet durven te bestellen. Wel stond er een Duvel voor me klaar. Dat lijkt me geen toeval.
