Zoeken

2 0

Familie opstellingen

Familie opstellingen Familie… Je kiest er niet (bewust) voor en ze zijn verdorie heel bepalend voor je levensstroom. Achter de, vaak opgetrokken oppervlakkige façade, schuilen heel wat onopgeloste trauma’s die een woud van wezens beknot in hun groei. Ook voor mezelf is de familiestructuur een pijnpunt waar ik al héél m’n leven lang mee worstel. Rond m’n vijftigste besloot ik het kluwen van onuitgesproken conflicten achter me te laten, maar… bloed is dikker dan water en familiebanden zijn sterker dan je zelf beseft. Vooral de band met mijn moeder is me, ondanks de soms diepe pijn en het onbegrip, waardevol genoeg om er verder aan te werken. Waar er zo veel liefde is, bestaat toch ook een weg tot begrip en respect? Dat oude kwalen en verkeerde gedragspatronen kunnen overgenomen worden van generatie op generatie lijkt me een reëel feit en toen ik in de Nieuwsbrief van Ziekenzorg las dat er een infonamiddag rond familie opstellingen werd georganiseerd, besloot ik om mijn blik open te stellen en eens te gaan luisteren naar dit fascinerend leerproces. Het gebeuren werd gebracht door ‘Het Huis van Verbinding’ waar men er van uit gaat dat er in elke familie een onbewuste collectieve laag bestaat waarin vaak een kwetsuur schuilt die nog niet geheeld is en die steeds om aandacht vraagt. Johan Smets was deze dag onze therapeut en coach en vond zijn inspiratie bij Bert Hellinger die het Hellingerinstituut voor familie opstellingen oprichtte. Leermeester Hellinger had als uitgetreden priester en gewezen missionaris een diepe binding met Afrika en haalde volgens mij de kern van zijn opstellingen uit de oeroude familiewaarden die bij Afrikaanse culturen nog steeds van kracht zijn. Wat de meeste natuurvolkeren als vanzelfsprekend ervaren, is bij ons een vage herinnering geworden van waarden en normen. Het laat ons letterlijk en figuurlijk een beetje verweesd en stuurloos ronddobberen. Het is een soort van niemandsland geworden, een terrein dat bij het ‘in kaart brengen’ sommigen uitnodigt tot een soort van fanatisme waar ik absoluut niet van hou. De familiewaarden die ex-missionaris Hellinger en onze coach Johan Smets propageren, zijn van de oude stempel. De man moet zorgen voor de basisbehoeften van het gezin en neemt de eerste plaats in. Ook de kameraadschappelijke wijze waarop veel ouders tegenwoordig met hun kinderen omgaan zijn volgens Hellinger en onze coach schadelijk. Alles wat gebeurt, is onderdeel van het grote geheel, waarin goede en kwade invloeden op hoger niveau samenwerken. De ervaringen van àlle familieleden, ook al zijn ze gestorven of nooit geboren, hebben een invloed op jouw eigen ervaringen. Uitsluiting in de familie is een vorm van straf, die misschien zijn oorsprong vindt in een dieper verleden, een trauma dat van generatie tot generatie wordt doorgegeven. Bij de uitspraak van coach Smets dat de minachtende houding van de Russische vrouwen een oorzaak is voor het drankprobleem van hun mannelijke partners, gaan mijn nekharen overeind staan. Als ik hier openlijk op repliceer, reageert de coach onmiddellijk en sleept me in het kernpunt van de aandacht met een vrij intimiderende oefening die m’n ‘ongelijk’ moet bewijzen. Ik bind in en zwijg. De oefening die onze therapeut met enkele proefpersonen na de pauze uitvoert kan ik niet goed volgen, het gefluister gaat mijn zintuigelijke perceptie te boven. Ik voel me wel verbonden met de vrouw die zich als proefpersoon opgeeft en bij het systematisch openbreken van haar barrières vloeien haar tranen rijkelijk. Haar verdriet raakt me en als ik rondom me kijk en heel wat vochtige oogjes ontwaar, wordt het me duidelijk dat ik hierin zeker niet alleen sta. Het opstellen van de familieleden rond de proefpersoon komt me héél manipulatief over. Teksten worden fluisterend in de mond gelegd en als de coach zijn eigen dochter als ‘Boze dochter’ en een oude kennis van me - die me toevertrouwde dat hij een opleiding volgt in ‘Het Huis’- wordt uitgekozen als de ‘ Bepalende vader’, frons ik de wenkbrauwen… dit lijkt me echt wel héél erg in kaart gezet. De emoties van de vrouw echter zijn ontegensprekelijk oprecht, en ik kan niet anders dan me afvragen wat zij met al dat verdriet gaat doen nu de sluizen van haar emotionele dijken zijn doorbroken. Dan lijkt het of er op de klok wordt gekeken. Het schouwspel kent een abrupt einde, de spelers staan plots allemaal op hun juiste plaats in de opstelling en er wordt omhelsd en vergeven. De coach tikt nog even aan dat de spelers uit hun rol moeten stappen en hun eigen identiteit terug moeten invullen. Einde voorstelling en voor mij, einde van een illusie. Toch verwerp ik daardoor niet de gehele manier van denken. Familie opstellingen is méér dan wat de school van Hellinger er van maakt, en ik besluit de kern van de boodschap te behouden zodat ik het kind niet met het theater-badwater weggooi. Ik kan een zekere rust vinden in de gedachte dat er een rangorde bestaat waarin je een ‘evoluerende’ plaats beneemt. Het verleden bestaat – volgens mij- in dienst van wat je NU bent als mens. De kritiek en de opvoedende waarde die je als kind naar je ouders toe kan brengen geeft je enkel een grote onrust. Het is immers jouw verantwoordelijkheid niet. Zélfs al was de opvoeding die je ouders je gaven, niet zoals het hoort, dan nog heeft deze weg je gemaakt tot wie je bent en ligt het in jouw handen om er verder mee te gaan. . De rol van mijn ouders in mijn leven is, zelfs in de meest schrijnende, eenzame of gewelddadige momenten, nuttig geweest. Het heeft me de mens gemaakt die ik nu –in wording- ben, en daar kan ik hen alleen dankbaar om zijn. Familiebanden zijn belangrijk en je plaats hierin kennen helpt je om volmondig ‘JA’ te zeggen tegen het leven. En dàt is een universele boodschap die zonder strakke uitvoering méér dan de moeite waard is.